آشنایی با تفکر تحلیلگرانه

همه‌ی انسان‌ها فکر می‌کنند. این در ذات ماست. اما بخش اعظم تفکر ما به‌خودی‌خود سوگیرانه، مغشوش، جاهلانه، یا پیش‌داورانه است. برای خوب فکر کردن باید دست‌کم مقدمات تفکر را، یعنی مؤلفه‌هایی را که هر جور اندیشیدنی بر پایه‌ی آن‌ها صورت می‌پذیرد، بشناسیم. به‌عبارت‌دیگر باید یاد بگیریم تفکر را به اجزای سازنده‌ی آن تجزیه و تحلیل کنیم. برای تحلیلگری روش‌های متنوعی وجود دارد که هرکدام متخص به رشته یا حرفه‌ی فنی خاصی است. این نوع تحلیلگری‌ها اغلب مستلزم آموزش‌هایی است که ماهیتی تخصصی دارند. مثلاً بدون تحصیل در رشته‌ی شیمی نمی‌شود تحلیل‌های معتبر شیمیایی انجام داد. ‌اما آنچه در این کتاب راهنما آمده چیزی است مشترک میان همه‌ی اشکال تحلیلگری، چون همه‌ی این شکل‌ها مستلزم تفکرند و هر تفکری هم دربردارنده‌ی اجزای یا مؤلفه‌های فکری مشخصی است. پرورش ذهنیت تحلیلگرانه مستلزم آموزش است. کسی که می‌خواهد چنین ذهنیتی را در خود بپروراند باید یاد بگیرد هر تفکری را به اجزای سازنده‌ی آن تجزیه کند و این اجزا را براساس معیارهای مشخصی بسنجد. اما برای پرورش چنین ذهنیتی هیچ قرص معجزه‌آسایی وجود ندارد. چیزی که خواننده باید از خود بپرسد این است: «آیا اراده و بینش کافی برای متعهد کردن خود به ممارست بلندمدت در این زمینه را دارم؟»