فضایل ذهن

نوشته‌های اندكی به فارسی وجود دارند كه معرفت‌شناسی فضیلت را، كه یكی از نظریات متأخر در معرفت‌شناسی است، توضیح دهند. فضایل ذهن نخستین نوشته مهم در معرفت‌شناسی فضیلت است که تاكنون ترجمه و منتشر شده است. زگزبسكی روایتی خاص خود از معرفت‌شناسی فضیلت دارد و مفهوم كهن «فضیلت» را بازسازی كرده است تا در اخلاق و معرفت‌شناسی از آن استفاده كند. اهمیت و جریان‌سازی فضایل ذهن موجب شده که این کتاب در معرفت‌شناسی اثری کلاسیک شمرده شود که به‌رغم گذر دو دهه از انتشار، همچنان واجد ارزش‌های بسیار است.

همه ما در زندگی روزمره از اصطلاحات و مفاهیمی استفاده می‌کنیم که شاید بی‌آنکه خود متوجه باشیم شأن معرفتی خاصی دارند. وقتی با توجه به افکار و باورها، دیگران، از اطرافیان گرفته تا متفکران و سیاستمداران، را «صادق»، «سخت‌کوش»، «روشن‌بین»، «ژرف‌نگر»، «متعصب» یا «کوته‌فکر» می‌خوانیم در حال استفاده از چنین مفاهیم و اصطلاحاتی هستیم. لیندا زگزبسکی در کتاب فضایل ذهن نشان می‌دهد که این مفاهیم معرفتی بیانگر نگرش‌هایی در مورد شیوه‌های فکر کردن و باور داشتن هستند که در اخلاق ریشه دارند، و وقتی به‌درستی فهم می‌شوند که بر حسب «فضیلت‌های فکری» و «رذیلت‌های فکری»، یعنی بر اساس نظریه فضیلت، درک و دریافت شوند. به گفته‌ او، معرفت‌شناسی، در واقع، شاخه‌ای از فلسفه اخلاق است.

کتاب فضایل ذهن کتابی صرفاً نظری در فلسفه و معرفت‌شناسی نیست. این کتاب می‌تواند برای زندگی ما ارزشی عملی هم داشته باشد. پس از مطالعه آن، و با مشاهده مثال‌های فراوان و جذابش از ادبیات و سینما، با خود می‌گوییم چگونه می‌توانیم ذهن فضیلتمندتر، منش فکری تحسین‌برانگیزتر و باورهای سنجیده‌تر و موجه‌تری داشته باشیم؛ چگونه می‌توانیم ارزش‌های اخلاقی‌مان را وارد قلمرو افکار و باورهایمان کنیم؛ و چگونه می‌توانیم در مقام فاعل و حامل معرفت اجتماع معرفتی‌مان را به سوی فضیلتمندتر شدن سوق دهیم. فضایل ذهن ما را فرامی‌خواند که همچون منش اخلاقی‌مان، دغدغه منش فکری‌مان را نیز داشته باشیم.